Hof van Justitie: houders van "Chavez"-verblijfsrecht kunnen wél permanente verblijfsvergunning krijgen

Goed nieuws voor niet-Europese ouders van Nederlandse kinderen. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft uitspraak gedaan in zaak C-624/20 E.K. tegen Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. In dit arrest heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat de houders van het zogenaamde "Chavez"-verblijfsrecht onder voorwaarden een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd moeten kunnen krijgen. Dit is een mogelijkheid die in Nederland tot dusver steevast werd geblokkeerd. De uitspraak biedt de betrokkenen indirect ook een uitzicht op naturalisatie tot Nederlander. Hieronder leg ik uit wat de uitspraak inhoudt, en welke gevolgen die heeft.

Wat is een Chavez-verblijfsrecht?

Het zogenaamde Chavez-verblijfsrecht komt in Nederland toe aan de verzorgende, niet-Europese ouders van minderjarige, Nederlandse kinderen. Het Nederlandse kind moet hiervoor feitelijk afhankelijk zijn van deze niet-Europese ouder. De gedachte daarbij is dat, als aan de ouder in zo'n situatie geen verblijfsrecht zou worden gegeven, deze, geconfronteerd met een verplichting om de EU te verlaten, waarschijnlijk zou besluiten (of kunnen besluiten) het Nederlandse kind met zich mee te nemen. Dat risico, zo heeft het Hof van Justitie eerder al geoordeeld, brengt de fundamentele rechten van het Nederlandse kind in de knel. Dit kind is als Nederlander immers ook EU-burger, en een gedwongen vertrek uit de EU zou dit kind "het effectieve genot ontzeggen" van zijn belangrijkste rechten als Unieburger.

Waarom kregen deze ouders tot dusver geen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd?

Om voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd in aanmerking te komen, moet iemand aan vier kernvoorwaarden voldoen:

1. Men moet een rechtmatig verblijf hebben dat bovendien niet-tijdelijk van aard is. Voorbeelden van verblijf van tijdelijke aard zijn: de verblijfsvergunning van een au-pair, van internationale studenten, seizoenarbeiders en andere tijdelijk naar Nederland overgeplaatste werknemers; zolang zij deze tijdelijke verblijfsvergunning hebben, kunnen zij dus niet in aanmerking voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
2. Ten tweede moet men een onafgebroken periode van vijf jaar rechtmatig in Nederland hebben verbleven. Verblijf van tijdelijke aard telt hierbij bovendien niet altijd mee.
3. In de derde plaats moet men het inburgeringsdiploma hebben behaald.
4. Tenslotte moet men aantonen over vaste en regelmatige inkomsten te beschikken, voldoende om de aanvrager en zijn/haar gezinsleden te onderhouden

Voor een gedetailleerd artikel over verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd, verwijs ik graag naar dit Engelstalige artikel van mijn collega George Qiao.

Het probleem waarmee de houders van het Chavez-verblijfsrecht tot nu toe werden geconfronteerd, had te maken met de eerste voorwaarde: de eis dat het verblijfsrecht op de dag van de aanvraag niet-tijdelijk van aard moet zijn. De Nederlandse overheid hield tot nu toe steeds vol dat het Chavez-verblijfsrecht wel degelijk tijdelijk van aard was. Dit recht bestaat immers enkel bij de gratie van de afhankelijkheid van Nederlandse kinderen van hun niet-Europese ouder. In de regel worden kinderen naarmate ze ouder worden minder afhankelijk, en zo zal op enig moment het erkennen van rechtmatig verblijf van hun ouder dus niet langer nodig zijn om te voorkomen dat het kind met de ouder de EU zou verlaten. De niet-Europese ouder werd daarmee een verblijfsrecht toegekend, vergelijkbaar met dat van de au-pair (zij het dat de ouder van dit zogenaamd tijdelijke verblijfsrecht wel aanzienlijk langer gebruik kon maken).

Wat heeft het Hof van Justitie geoordeeld?

Het Hof maakt korte metten met deze redenering. Het Chavez-verblijfsrecht kan immers zó lang bestaan, dat dit de ouder in staat stelt om zich duurzaam op het grondgebied van Nederland te vestigen . Het Hof verduidelijkt dat de afhankelijkheidsverhouding waarop het Chavez-verblijf is gebaseerd, "in beginsel niet van korte duur zal zijn", maar "zich over een aanzienlijke periode kan uitstrekken" en "in beginsel zal duren tot dat kind meerderjarig is, of zelfs langer wanneer sprake is van omstandigheden die dit rechtvaardigen".

Wat zijn de gevolgen hiervan?

De verzorgende, niet-Europese ouders van Nederlandse kinderen die houder zijn van een Chavez-verblijfsrecht, staan vanaf nu op gelijke voet met houders van andere niet-tijdelijke verblijfsvergunningen voor bepaalde tijd, zoals voor gezinshereniging of werk. Zij kunnen in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd - deze vergunning heeft de "EU-verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen". Wel moeten ze hierbij aan de normale voorwaarden voldoen: zij moeten het inburgeringsdiploma behalen, aantonen over stabiele en regelmatige inkomsten te beschikken, en ze moeten vijf jaar lang rechtmatig in Nederland hebben gewoond.

Komen deze ouders nu ook in aanmerking voor naturalisatie?

De voorwaarden voor naturalisatie staan in de Rijkswet op het Nederlanderschap. Deze voorwaarden lijken erg op de kernvoorwaarden voor verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd; de Rijkswet op het Nederlanderschap vereist dat er "tegen het verblijf voor onbepaalde tijd" van de aanvrager "geen bedenkingen bestaan" - hiermee wordt indirect ook weer gedoeld op het verblijf van tijdelijke aard.  Hoewel het arrest van het Hof van Justitie niet rechtstreeks over de Nederlandse nationaliteitswetgeving gaat, biedt de uitspraak wel een indirecte doorgang naar naturalisatie. Men kan immers eerst gebruik maken van het recht om een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aan te vragen. Met die verblijfsvergunning wordt immers alsnog voldaan aan de voorwaarde dat tegen verblijf voor onbepaalde tijd geen bedenkingen (meer) bestaan.

Overigens is het goed denkbaar dat de Nederlandse overheid het eigen beleid in antwoord op deze uitspraak zal herzien, en een directe mogelijkheid zal openen voor houders van het Chavez-verblijfsrecht om te naturaliseren.

Heeft u vragen of wilt u hulp bij uw aanvraag?

Mynta Law kan u uiteraard adviseren over uw eigen situatie, of die van een gezinslid. Ook kunnen wij uw aanvragen namens u voorbereiden, toelichten en behandelen. U kunt uw vragen aan ons stellen via het contactformulier op onze website, of rechtstreeks een e-mail sturen naar Arend van Rosmalen.