Juridische status van de tijdelijke Oekraïense beschermingsvergunning

Inleiding

Om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd in Nederland, moet u aan een aantal voorwaarden voldoen. Eén van deze voorwaarden is dat u ten minste vijf jaar aaneengesloten in Nederland moet hebben gewoond op basis van een geldige Nederlandse verblijfsvergunning. Ontheemden uit Oekraïne die op basis van een tijdelijke beschermingsvergunning in Nederland verblijven, bouwen deze minimale verblijfsduur van 5 jaar echter niet op.

In dit artikel wordt deze situatie uitgelegd en krijgt u informatie voor uw langdurig verblijf in Nederland.

Tijdelijke beschermingsvergunning buiten de Vreemdelingenwet

Op 29 oktober 2023 verklaarde de toenmalige Nederlandse staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, C.A. van der Maat, dat er 108.090 ontheemden uit Oekraïne geregistreerd staan in de Basisregistratie Personen.[1]

Veel van deze mensen hebben een tijdelijke beschermingsvergunning verleend verkregen, die hen ook een verblijfsrecht geeft. Dit verblijfsrecht komt echter niet overeen met het verblijfsrecht op basis van andere verblijfsvergunningen, omdat het de houder van de tijdelijke beschermingsvergunning geen aanspraak geeft op de Nederlandse wetgeving die het legale verblijf van vreemdelingen regelt: de Vreemdelingenwet 2000.[2]

De Nederlandse overheid heeft besloten het regime van tijdelijke bescherming voor Oekraïners, dat is ingesteld op basis van Richtlijn 2001/55/EG van de Raad van de EU betreffende tijdelijke bescherming (hierna: de richtlijn tijdelijke bescherming)[3] en Uitvoeringsbesluit 2022/382 van de Raad van de EU (hierna: het EU-besluit tot invoering van tijdelijke bescherming voor Oekraïners)[4], als sui generis te beschouwen, dat wil zeggen als een op zichzelf staande categorie. Deze positie is ontstaan doordat de wetgever van de Nederlandse Vreemdelingenwet de bedoeling hadden de groepen die tijdelijke bescherming genieten uit te sluiten van de werkingssfeer van de Vreemdelingenwet.[5] Bovendien heeft de Nederlandse overheid bij de wijziging van de Vreemdelingenwet, nadat de EU de bovengenoemde richtlijn tijdelijke bescherming had aangenomen, uitgelegd dat het regime van tijdelijke bescherming was gecreëerd om onmiddellijk bescherming te bieden aan een massale groep ontheemden, en dat met oog op verblijfsrecht de toegang tot het indienen van een asielaanvraag voldoende is om hun mensenrechten te vervullen.[6]

Voor ontheemden uit Oekraïne met een tijdelijke beschermingsvergunning die geen asiel willen aanvragen, is echter een duurzame oplossing nodig, aangezien er waarschijnlijk niet snel een einde zal komen aan de Russische agressie tegen Oekraïne, voortkomend met het feit dat het EU-besluit tot invoering van tijdelijke bescherming voor Oekraïners het recht op verblijf verleent tot 4 maart 2025.[7]

Oplossing

De huidige staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, E. van der Burg, bevestigde en betoogde in zijn brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal van 30 maart 2022 dat de geadresseerden van de richtlijn tijdelijke bescherming weliswaar het recht hebben om een vluchtelingenstatus aan te vragen, maar dat de richtlijn de geadresseerden niet het recht geeft om een permanente verblijfsvergunning aan te vragen.[8]  Hij legde verder uit dat het theoretisch mogelijk is voor de Nederlandse wetgever om de Nederlandse Vreemdelingenwet te wijzigen en een speciale, aparte, vergunningsregeling te ontwikkelen waardoor mensen met een tijdelijke verblijfsvergunning een permanente verblijfsvergunning kunnen krijgen. Gezien het huidige politieke klimaat in Nederland lijkt een dergelijke verandering echter onwaarschijnlijk.[9]

Dit betekent dat als ontheemden uit Oekraïne met een tijdelijke beschermingsvergunning een langdurige verblijfsvergunning in Nederland willen krijgen, zij een verblijfsvergunning moeten aanvragen die onder de Nederlandse Vreemdelingenwet valt.

Mynta Law helpt u graag bij het vinden van een geschikte verblijfsvergunning die onder de Nederlandse Vreemdelingenwet valt, waardoor u na 5 jaar aaneengesloten verblijf in aanmerking komt voor een langdurige verblijfsvergunning. Mynta Law heeft bijvoorbeeld met succes mensen geholpen aan een verblijfsvergunning voor verblijf als gezins- of familielid, kennismigrant, Europese blauwe kaart, zelfstandige/betaalde arbeid, startersvergunning, en meer. Daarnaast heeft Mynta Law met succes bezwaar en beroep aangetekend tegen beslissingen om verblijfsvergunningen te weigeren en/of in te trekken.

Wilt u hulp bij een verblijfsaanvraag, of wilt u advies over uw eigen situatie? Aarzel dan niet en neem vandaag nog contact op met Justin Antonides LL.M. via e-mail of telefoon.

[1] Brief van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid C.A. van der Maat, 'Verzamelbrief ontvangst Oekraïne' (3 november 2023) <open.overheid.nl/documenten/dpc-e650518180092edcc3061ba12e31bcb1e0b5bd80/pdf> geraadpleegd 21 december 2023

[2] Vreemdelingenwet 2000 (geldend van 29 November 2023) geraadpleegd op 21 December 2021

[3] Richtlijn 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 betreffende minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden en maatregelen ter bevordering van een evenwicht tussen de inspanning van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van deze personen [2002] PB L212/12 (richtlijn tijdelijke bescherming).

[4] Uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382 van de Raad van 4 maart 2022 tot vaststelling van het bestaan van een massale toestroom van ontheemden uit Oekraïne in de zin van artikel 5 van Richtlijn 2001/55/EG, die heeft geleid tot de instelling van tijdelijke bescherming [2022] PB L71/1 (Besluit tijdelijke bescherming Oekraïne)

[5] 26 732 Algehele herziening van de Vreemdelingenwet (Vreemdelingenwet 2000), nr. 3 Memorie van Toelichting (22 september 1999), artikel 106. <zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26732-3.html> (geraadpleegd 21 november 2023)

[6] 29 031 Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 ter implementatie van richtlijn nr. 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 betreffende minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden en maatregelen ter bevordering van een evenwicht tussen de inspanning van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequentie van de opvang van deze personen (PbEG L 212), nr. 3 Memorie van Toelichting (11 september 2003), artikel 2. <zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29031-3.html> (geraadpleegd 21 november 2023)

[7] Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), 'Tijdelijke Beschermingsrichtlijn Oekraïne' (IND, 5 december 2022) <ind.nl/nl/ukraine/temporary-protection-directive-ukraine#applying-for-residency-under-the-directive> bekeken op 21 december 2023

[8] Brief van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Eric van der Burg over de Vreemdelingenwet en de situatie in Oekraïne (30 maart 2022) <zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-19637-2839.html> geraadpleegd 21 december 2023

[9] Ibid.